Το παρόν κείμενο αποτελεί προδημοσίευση της Αναφοράς με τίτλο «Τουρκία και Συριακή Κρίση». Η συγκεκριμένη αναφορά, η οποία γίνεται υπό τη σκέπη του Ινστιτούτου Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων (ΙΔΟΣ) και θα δημοσιευθεί στην αντίστοιχη ιστοσελίδα, πραγματοποιήθηκε υπό την επίβλεψη του Διευθυντή και Καθηγητή, κ. Χαράλαμπου Τσαρδανίδη, ενώ Κεντρική Ερευνήτρια είναι η Χριστίνα Σ. Φλάσκου με Βοηθούς Ερευνητές τους Ε. Γκρέκου, Ν. Καραβασίλης και E. Ünal.
Α’ ΜΕΡΟΣ
Οι παρατεινόμενες αιματηρές συγκρούσεις στη Συρία και η προσπάθεια προώθησης των αντικρουόμενων συμφερόντων των τοπικών, περιφερειακών και πανίσχυρων διεθνών κέντρων εξουσίας, επιτείνουν την αβεβαιότητα των γεωπολιτικών εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή. Μία, όμως, πιο ενδελεχής εξέταση αυτών των εξελίξεων, αναδεικνύει τις προκλήσεις (ευκαιρίες και κινδύνους) που αναδύονται για την Τουρκία και επεξηγεί τη στάση της έναντι της Συριακής κρίσης.
Επιγραμματικά, οι ευκαιρίες που παρουσιάστηκαν για την Τουρκία από την "Αραβική Άνοιξη" και ιδιαίτερα από τη Συριακή κρίση, είναι
- Η προβολή της ως "μοντέλου" επιτυχημένης δημοκρατικής μετριοπαθούς Ισλαμικής διακυβέρνησης, για τους εξεγερθέντες αυτούς λαούς.
- Η επιδίωξη της προβολής της αυτής ήταν αφενός να αποτελέσει το ανάχωμα έναντι της προσπάθειας ανάληψης της εξουσίας των χωρών αυτών από εξτρεμιστικές Ισλαμικές οργανώσεις και αφετέρου να εντάξει στη σφαίρα επιρροής της τις νέες Δημοκρατίες.
Όμως, η άρνηση του Assad να συμμορφωθεί με τις υποδείξεις της Άγκυρας, σε συνδυασμό και με την εκτίμηση για ταχεία πτώση του καθεστώτος της Συρίας, οδήγησαν την Τουρκία στο να κλιμακώσει σταδιακά την πολιτική της έναντι του Assad.
Η εκ διαμέτρου αυτή αντίθετη στάση της Τουρκίας (από αδελφικές σχέσεις με Assad, σε εχθρικές), εκπορεύτηκε τόσο από τον εμφανιζόμενο περιφερειακό ανταγωνισμό για τις εξελίξεις στη Συρία, όσο και από την ανάγκη αντίδρασης στον κίνδυνο να πληγεί η περιφερειακή αξιοπιστία της ίδιας της Τουρκίας.
• Η ισχυροποίηση του ηγεμονικού προφίλ του Erdoğan, λόγω της βεβαιότητας που τον διακατείχε για τα θετικά αποτελέσματα από την παρέμβασή του προς τον "φίλο" του Assad. Είχε, ήδη, επιτύχει την αναγνώρισή του ως του πιο δημοφιλούς ηγέτη της ευρύτερης περιοχής από τον Αραβικό και Ισλαμικό κόσμο, εξ’ αιτίας της δημόσιας καταδίκης των Ισραηλινών επιθέσεων στη Γάζα (2008-2009) και στο Mavi Marmara (2010).
Η άρνηση, όμως, του Assad να συμμορφωθεί προς τις υποδείξεις του Erdoğan, εξέθεσαν τις περιορισμένες στην πραγματικότητα δυνατότητες του Τούρκου Πρωθυπουργού, με αποτέλεσμα να δεχθεί πλήγμα η εικόνα του διεθνώς. Επομένως, η ταχεία αλλαγή της στάσης του έναντι του Assad (μέσα σε ένα μήνα), έγινε και για προσωπικούς λόγους, δηλαδή αποκατάστασης της εικόνας του με τη δυναμική και αποφασιστική αντίδρασή του.
Στα πλαίσια αυτά, η Τουρκία προχώρησε στη διακοπή των σχέσεων με τη Συρία (21 Σεπτεμβρίου 2011), στους βαρείς χαρακτηρισμούς του Erdoğan για τον Assad και την απαίτηση για παραίτησή του, καθώς και στη φανερή υποστήριξη των εξεγερθέντων.
• Η περαιτέρω διεύρυνση της οικονομικής της διείσδυσης στις Αραβικές χώρες. Οι πολύ καλές σχέσεις της Τουρκίας με τη Συρία τη δεκαετία του 2000, που αποτελούσε την "πύλη" εισόδου προς Νότο, διευκόλυνε τη δυναμική οικονομική διείσδυση και την εκτόξευση των εξαγωγών της Τουρκίας προς τις αγορές των χωρών της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής.
Επομένως, η Συριακή κρίση και η σύμπλευσή της και με τον Αραβικό κόσμο, θα ενίσχυε τους οικονομικούς της δεσμούς με το χώρο αυτό, με προοπτική για ένταξή του στη σφαίρα επιρροής της. Οι δε όποιες οικονομικές απώλειες από τις επενδυτικές δραστηριότητες και τις εμπορικές συναλλαγές με τη Συρία, θα ήταν περιορισμένης έκτασης και προσωρινού χαρακτήρα. Η φανερή υποστήριξη της Συριακής αντιπολίτευσης, εξασφάλιζε την άμεση αποκατάσταση των Τούρκο – Συριακών σχέσεων στη μετά Assad εποχή.
* Η Χριστίνα Σ. Φλάσκου είναι Διεθνολόγος, MSc Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές (Πάντειο Πανεπιστήμιο)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου