Της Χριστίνας Σ. Φλάσκου*
Τα όσα ειπώθηκαν από τον
Τούρκο πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κατά τη διάρκεια των εγκαινίων του
αεροδρομίου της Κιουτάχειας, καταδεικνύουν με τον πιο αδιαμφισβήτητο τρόπο
τις νέο – Οθωμανικές προθέσεις των Τούρκων ηγετών. Είναι, άλλωστε, γεγονός ότι
η Τουρκία εκμεταλλευόμενη τη γεωστρατηγική της θέση επιδιώκει με οποιονδήποτε τρόπο
την προώθηση και επίτευξη των στόχων της, που δεν είναι άλλοι από την ανάδειξή
της σε περιφερειακή υπερδύναμη με ηγεμονικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή της.
Το κρυφοκοίταγμα προς την
αναβίωση της άλλοτε κραταιάς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μέσω της άσκησης της
νέο-Οθωμανικής πολιτικής για ένταξη των πρώην κτήσεών της στη σφαίρα επιρροής
της Τουρκίας, προκύπτει εξάλλου και από τις ίδιες τις δηλώσεις του Ερντογάν,
όπως ꞉ «η
Τουρκία πρέπει να ακολουθήσει τα βήματα των προγόνων της και να πάει οπουδήποτε
αυτοί πήγαν…. κινούμαστε με το πνεύμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας….»[1]. Στη συνέχεια παραδέχεται
τη διαφοροποίηση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής σε ενεργητικότερη και
παρεμβατικότερη, αναφέροντας ότι η Τουρκία δεν πρέπει να εκλαμβάνει τη
φιλοσοφία του Ατατούρκ περί ειρήνης στην πατρίδα, ειρήνης στον κόσμο με
παθητικότητα έναντι των εξελίξεων που λαμβάνουν χώρα στο διεθνές περιβάλλον και
ειδικότερα στην ευρύτερη περιοχή της[1].
Η πολυδιάστατη εξωτερική
πολιτική, που η Τουρκία χάραξε τη δεκαετία του 1960 και εντατικοποίησε με το
τέλος του Ψυχρού πολέμου, της έδωσε την ευκαιρία να διεκδικήσει μια νέα θέση
και ένα νέο ρόλο στο διεθνές γίγνεσθαι. Ταυτόχρονα, η επιδίωξή της να
αποτελέσει έναν από τους βασικούς σταθεροποιητικούς παίκτες στην περιοχή
φαίνεται και από τις ίδιες τις δηλώσεις του Ερντογάν ꞉
«θέλουμε σταθερότητα στην περιοχή όπως θέλουμε σταθερότητα στην πατρίδα μας….
όμως δεν θα παραμείνουμε αδρανείς εφόσον νοιώσουμε απειλή…»[1].
Ειρήστω εν παρόδω, ο
πρόσφατος χαρακτηρισμός της Ισραηλινής επίθεσης κατά της Γάζας από τον Τούρκο
ΥΠΕΞ Αχμέτ Νταβούτογλου ως «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας»[2], ενισχύει τις προσπάθειες να
αποδοθεί στην Τουρκία η εικόνα αφενός μεν του σταθεροποιητικού παράγοντα,
αφετέρου δε της προστάτιδας του Αραβικού
και Ισλαμικού κόσμου, που επαγγέλλεται σταθερότητα και δικαιοσύνη στην περιοχή.
Ένας άλλος καταλυτικός
παράγοντας για την ανάδειξη της Τουρκίας σε κυρίαρχη δύναμη στην ευρύτερη
περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, Μέσης Ανατολής και Βαλκανίων είναι η στρατιωτική
ισχύς. Τα εξοπλιστικά προγράμματα, εκτός των άλλων, συνιστούν το μέσο για την
αξιοπιστία μιας χώρας που θέλει να διαδραματίζει ενεργό ρόλο στις τρέχουσες
εξελίξεις.
Αξιοσημείωτο είναι το
πρόγραμμα μαμούθ προμηθειών νέων οπλικών συστημάτων και εκσυγχρονισμού των ήδη
υπαρχόντων, ύψους 150 δισεκατομμυρίων δολαρίων που ξεκίνησε από τα μέσα της δεκαετίας
του 1990, μιας δεκαετίας δηλαδή όπου η Τουρκία αντιμετώπιζε σοβαρά οικονομικά
προβλήματα και η ολοκλήρωση του οποίου είχε σχεδιαστεί για το 2020. Η μέχρι στιγμής πιστή τήρηση του
προγράμματος αυτού, συνιστά κυρίαρχο δείκτη των προθέσεων της να καταστεί μια
υπερσύγχρονη στρατιωτική μηχανή, που θα
της προσδώσει τη δυνατότητα ανάληψης ηγεμονικού ρόλου και ρυθμιστή των
εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχής της[3].
Η ταυτόχρονη εξασφάλιση
τεχνολογικής υποδομής, μεταφορά τεχνογνωσίας, μεγιστοποίηση της εγχώριας
παραγωγής και του ποσοστού συμμετοχής της στην κατασκευή οπλικών συστημάτων, σε
συνδυασμό και με τις επενδύσεις στην τεχνολογία πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς
καθώς και τις προθέσεις για απόκτηση πυρηνικών όπλων, προσδίδουν στην Τουρκία
τη δυναμική μετεξέλιξης σε περιφερειακή υπερδύναμη. Επιπρόσθετα, η απόκτηση
δορυφορικών ικανοτήτων, που συμπεριλαμβάνουν και στρατιωτικές δυνατότητες για
συνεχή και ασφαλή παροχή υποστήριξης σε θέματα Διοίκησης και Ελέγχου, επικοινωνιών
και λήψης δορυφορικών εικόνων μεγάλης ακρίβειας, παρέχουν σημαντικά
επιχειρησιακά οφέλη στην Τουρκία[4].
Παρά δε το μέγεθος των
Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων (το δεύτερο στο ΝΑΤΟ)[5], η Τουρκία συνεχίζει
απρόσκοπτα την υλοποίηση εξωπραγματικών, για τις παγκόσμιες οικονομικές
συγκυρίες, εξοπλιστικών προγραμμάτων, προκειμένου να καταστήσει "αστακό" την πολεμική της μηχανή
και να ανατρέψει δραματικά υπέρ αυτής τις οποιεσδήποτε ισορροπίες με τους γείτονές της. Εξάλλου, δεν
πρέπει να διαλάθει της προσοχής ότι εξοπλιστικά προγράμματα μαμούθ, όπως αυτό
της δεκαετίας του ’90, σε μια περίοδο παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, προκαλούν
τον ανταγωνισμό μεγάλων βιομηχανιών και κατ’ επέκταση κυβερνήσεων Μεγάλων
Δυνάμεων, τον οποίο αξιοποιεί η Τουρκία για υποστήριξη των θέσεων της στα
διεθνή φόρα[6].
Συμπερασματικά, η πολιτική
του νέο- Οθωμανισμού, όπως εκφράζεται και δια στόματος του ίδιου του Τούρκου
πρωθυπουργού, ευνοείται τόσο από την πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, όσο και
από τη στρατιωτική ισχύ, που αποτελούν δύο από τους βασικούς παράγοντες ισχύος
μιας χώρας που επιδιώκει να εξελιχθεί σε περιφερειακή υπερδύναμη.
*Η
Χριστίνα Σ. Φλάσκου είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Διεθνών και Ευρωπαϊκών
Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου, με ειδίκευση στις Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές
Σπουδές.
[1]
Hurriyet Daily News, «Turkish PM
talks Ottoman Empire, slams Turkish TV show», 25/11/2012, http://www.hurriyetdailynews.com/turkish-pm-talks-ottoman-empire-slams-turkish-tv-show--.aspx?pageID=238&nID=35405&NewscatID=338
[2] Anadolu Agency, «Turkish fm
defines Israeli attack on Gaza as a crime of humanity», 15/11/2012, http://www.aa.com.tr/en/turkey/100754—turkish-fm-defines-isreali-attack-on-gaza-as-a-crime-of-humanity
[3] Χρήστος Μηνάγιας, «Η γεωπολιτική στρατηγική και η στρατιωτική ισχύς της Τουρκίας»,
Τουρίκη,Αθήνα,2010,σ.σ.211-242
[5] Mustafa Aydin, «Securitization
of History and Geography: Understanding of Security in Turkey», Southeast
European and Black Sea Studies,Vol.3,N.2,May2003,σ.175 http://www.tandfonline.com/loi/fbss20
[6] Μηνάγιας,ό.π.,σ.σ.211-242
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου